İki olgu.
Birincisi içeride: Sultanahmet’te intihar saldırısı (12.1.2016).
Hükümete göre imza: IŞİD.
Anlamı: Hem “kaos” tehdidi. Hem de Türkiye’ye “turizm ambargosu”.
Amaç: IŞİD sopasıyla Türkiye’yi “hiza”ya çekmek.
***
İkincisi Irak’ta: Barzani, hendek kazdırıyor. 3 metre genişlik, 3 metre derinlikte.
Irak sınırından başlıyor. İran sınırına uzanıyor. Rabia’dan Hanekin’e kadar.
Hendek siyaseti genişlemeci. Geniş bir coğrafyayı daha resmî Kürt bölgesine katıyor.
Barzani’nin gerekçesi: “IŞİD saldırılarına karşı önlem.”
Araplar ve Türkmenlerin tepkisi: “Barzani Irak’ı bölüyor.”
***
Burada biraz duralım. Bir kaynağa kulak verelim.
Eski bir Barzanici.1991’de Kuzey Irak dağlarında tanışmıştık.
Şu büyük Kürt mülteci göçü sırasında (1991).
Bir kez de Londra’da karşılaşmıştık.
25 yıl sonra tekrar aradı.
Bölgesel Kürt Yönetimi Bağdat Ofisi’ndeymiş.
***
Bağdat hükümetiyle ilişkileri sordum.
“Kişisel” anladı. Kendince bir “ölçü” verdi: “İstiyorsan, Başbakan’dan (Haydar İbadi) hemen randevu alayım.”
Başka bir “kanal” zaten devrede. Teşekkür ettim.
Ayrıca: Barzani-İbadi ilişkileri yansıttığı gibi değil, sorunlu.
Bağdat için Barzani, “istenmeyen adam” Erdoğan’ın müttefiki.
***
Bölgeyi konuştuk.Yine fazla açıksözlü.
Hele IŞİD konusunda: “Sağolsun. IŞİD Büyük Kürdistan’ı kuruyor.”
Şaka yapmıyordu: “Biz Kürtler 200 yıl savaşsak ancak bu kadarını yapardık.”
“IŞİD 140. maddeyi uyguladı. İhtilaflı bölgeler sorunu çözüldü.”
***
Tekrar duralım. Açıklayıcı notlara ihtiyaç var.
Malum: ABD, 2003’te Irak’ı işgal etti. Devlet önce dağıtıldı. Sonra yeniden kuruldu. Kolayca bölünecek şekilde.
Bir “Federal Kürdistan” yaratıldı. Erbil, Süleymaniye ve Duhok illerinde.
***
Fakat: Kürt partilerinin talep listesi daha uzundu.
Petrol kenti Kürkük’ün tamamı.
Musul’un Başika, Akra, Sincar, Zummar, Şehan, Hamdaniyye, Tilkef bölgeleri.
Selahaddin’in Tuzhurmatu ilçesi.
Diyala’nın Hanekîn, Mendeli ve Bedre bölgeleri.
Bunlara “ihtilaflı bölgeler” denildi.
***
İşgal anayasası 140. maddeyle sorunu erteledi.
“İhtilaflı bölgeler”de referandum yapılacaktı. 31 Aralık 2007’ye kadar.
Araplar da, Türkmenler de razı olmadı. Referandum yapılamadı.
Gerekçeleri: İşgalden sonra buralara Kürt nüfus kaydırılmıştı.
***
2014’e gelindi. Haziranda IŞİD harekete geçti. Önce Musul’u aldı.
Kerkük ve Bağdat’a doğru yürüdü ardından.
Irak ordusu derme-çatma. Savaşamayarak çekildi.
IŞİD’in yolu üzerindeki bölgelere peşmerge girdi. Hem de “koruyucu”, “kurtarıcı” olarak.
Bir de bakıldı ki: IŞİD, “ihtilaflı bölgeler” sorununu çözmüş.
Başta Kerkük, hepsi peşmergenin eline geçmiş.
***
Barzani de aynı görüşte. Yanında dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı Willam Hague.
Bakınız, o sıcak günlerde ne demiş:
“Irak federal hükümetinin sorunu çözmesi için 10 yıl bekledik.”
“Irak kuvvetleri çekilince, bu bölgelerin güvenliğini sağlamak ve teröristlerin eline geçmesini engellemek için peşmergelerin bu bölgelere girmesi gerekti.”
“Şimdi 140. Anayasa maddesi başarıldı ve bu konuda tartışmayacağız” (27.6.2014)
***
Dikkat: Barzani’nin “Hendek” siyasetine bölgede herkes karşı çıktı.
Bir tek AKP hükümetinin sesi çıkmadı.
Rafet BALLI
16.01.2016- Aydınlık
