- Bertrand Russell (Onursal Başkan/Filozof ve Matematikçi/İngiliz)
- Jean Paul Sartre (Mahkeme Başkanı/Filozof ve Edebiyatçı/Fransız)
- Vladimir Dedijer (Mahkeme Oturum Başkanı/Hukuk doktoru ve Tarihçi/Yugoslav)
- Laurent Schwartz (Mahkeme Oturum Başkanı/Matematik Profesörü/Fransız)
- Mehmet Ali Aybar (Devletler Hukuku Doçenti/TİP Genel Başkanı ve Milletvekili/Türk)
- Wolfgang Abendortth (Hukuk doktoru ve Siyaset Bilimi Profesörü/Alman)
- Isaac Deutscher (Tarihçi/İngiliz)
- Simone de Beauvoir (Yazar/Fransız)
- Mahmud Ali Kasuri (Pakistan Yargıtay'ı Avukatı/Pakistan Ulusal Meclis Milletvekili)
- Gunther Anders (Yazar ve Filozof/Alman)
- James Baldwin (Romancı ve Denemeci/Amerikalı siyah)
- Lelio Basso (Sosyoloji Profesörü/İtalyan Sosyalist Birlik Partisi Genel Başkanı/Milletvekili)
- Kinju Morikawa (Avukat/Japonya Yurttaşlık Hakları Birliği Bşk.Yrd./Japon)
- Lazaro Cardenas (Meksika eski Cumhurbaşkanı/Meksikalı)
- Stokley Carmichael (Amerikan Yurttaşlık Hakları Başkanı)
- Lawrence Daly (Büyük Britanya Ulusal Madenciler Sendikası Genel Sekreteri/İngiliz)
- Dave Dellinger (Liberation Gazetesi Başyazarı/Amerikalı)
- Shoichi Sakata (Nagoya Üniversitesi Fizik Profesörü/Japon)
- Melba Hernandez (Dünya Barış Konseyi üyesi/Kübalı)
- Peter Weiss (Oyun Yazarı/İsveçli)
- Amado V.Hernandez (Şair/Filipinler Ulusal Yazarlar Örgütü Başkanı/Filipinler Demokratik İşçi Partisi Başkanı/Filipin)
- Carl Oglesby (Yazar/Amerikalı)
Mahkemenin başkanlıklarına Russell, Sartre, Dedijer ve Schwartz seçildi. Mahkeme çalışmalarına 2 Mayıs 1967'de Stockholm'de yaptığı ilk oturumla başladı. Aybar bu oturumda, Vietnam'a giderek Mahkeme adına inceleme yapacak ve delil toplayacak heyetin Başkanlığı'na seçildi.
Russell Mahkemesi, üyelerinin niteliği, yaptığı incelemeler, saptadığı gerçekler ve aldığı kararlarla dünya çapında büyük ilgi gördü, saygınlık ve ün kazandı ve etkili oldu. İşte bu ünlü ve dünya kamuoyu üzerinde etkili mahkemenin 20 Kasım 1967'de Kopenhag'da yapılan ikinci oturumuna Mahkeme Başkanı Jean Paul Sartre, "soykırım" suçu üzerine bir bildiri sundu. Sartre'ın bildirisinde, Birinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan Ermeni öldürümleri de "soykırım" örneği olarak anılıyordu. Aybar aynı oturumda Sartre'ın "soykırım" tebliğindeki bu görüşe itiraz etti ve gerek mahkeme üyelerini gerekse Sartre'ı bu konuda bilgilendirdi. Sonunda Sartre ikna olarak, mahkemeye sunduğu ve "soykırım"ın ne olduğunu açıklayan tebliğinden "Ermeni soykırımı" iddiasını çıkardı.
Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar’ın Russell Mahkemesi anılarını “TİP Tarihi” (BDS Yayınları, 1988) adlı kitabında yazdı. Aybar, Sartre ile olan konuşmasını şöyle aktarıyor:
“Sartre’ın, soykırımla ilgili açıklamasının neden olduğu bir tartışmadan kısaca söz etmek isterim. Buna tartışma denmez aslında; olayın değerlendirilmesinin farklı bir açıdan yapılması demek daha doğru olur. Sartre hazırladığı metni bizlere okudu. İnsanlık tarihinde soykırımın eski bir suç olduğu belirtiliyor ve bu arada Ermeni soykırımından da söz ediliyordu. Olayların soykırım suçu olarak nitelenemeyeceğini söyledim. Dedim ki, soykırım kasıtlı bir suçtur, üstelik tasarlanmış bir suçtur. Yani etnik bir grubun yok edilmesini amaçlayan, bunun başarılması için izlenecek yolun ve maddesel eylemlerin önceden tasarlanarak saptandığı bir suçtur. Tasarlanmış olma keyfiyeti, suçun işlenmesi için vazgeçilmez bir koşuldur.(?) Devletçe bir soykırım politikası izlendiği ileri sürülemez. Oysa soykırım olaylarının arkasında, dolaylı biçimde de olsa devlet vardır. Mahkemede bu mantık ve gerekçelerle ‘Ermeni soykırımı’ deyimine karşı çıkmıştım. Soykırımın tasarlanmış ve genellikle devlet tarafından işlenen bir suç olduğu görüşüm haklı bulunmuş ve Sartre ‘Ermeni Soykırımı’ ile ilgili bölümü raporundan çıkartmıştı.”
Konuyu, Özdemir İNCE'nin değerlendirmesiyle bitirelim:
"1. Ben, Jean-Paul Sartre’ın tek başına Ermeni soykırımı iddialarına yer vermediğini düşünmüş ve bunu ona yakıştırmıştım. Meğer Ermeni soykırımı iddiası raporunda varmış, ama Mehmet Ali Aybar’ın açıklamaları üzerine bu bölümü metinden çıkarmış. Bu davranışı Sartre’ı gözümde daha da büyüttü: Kendini çağından sorumlu tutan bir filozof yazarın yanlışını düzeltme bilincine hayran kaldım. Çevresinde bir yığın Ermeni kökenli yazar ve sanatçı olmasına karşın, acaba ne derler diye bir kaygı duymamış.
2. Mehmet Ali Aybar’a büyük övgü: Russell Mahkemesi’nin dünyaca tanınmış üyelerinden çekinmemiş, acaba bana milliyetçi yaftası yapıştırırlar mı kaygısına kapılmaksızın gerçekleri söylemiş, Sartre’ı ve mahkemeyi ikna etmiş. Bir sosyalist lider işte böyle olur!
3. Son sözüm de bizim yarım pabuçlu aydınlara, uzaktan kumandalı entellolara: Soykırım konusunda bunları yönlendirenler, bunları ikna edenler Sartre gibi biri olsa canım yanmayacak. Haydi haydi “Sartre’ın heybetinden korktular!” derdim. Ama bunlar CIA ajanlarının, ABD ve AB’nin para dağıtan gizli fonlarının, vakıf ajanslarının peşinden gidiyorlar."
Kaynaklar:
TEORİ DERGİSİ, sayı:219 (Nisan 2008), Arslan KILIÇ
TİP Tarihi, M.Ali AYBAR, BDS Yayınları/1988
ÖZDEMİR İNCE, 14 Mart 2010, Hürriyet
Russell Mahkemesi, üyelerinin niteliği, yaptığı incelemeler, saptadığı gerçekler ve aldığı kararlarla dünya çapında büyük ilgi gördü, saygınlık ve ün kazandı ve etkili oldu. İşte bu ünlü ve dünya kamuoyu üzerinde etkili mahkemenin 20 Kasım 1967'de Kopenhag'da yapılan ikinci oturumuna Mahkeme Başkanı Jean Paul Sartre, "soykırım" suçu üzerine bir bildiri sundu. Sartre'ın bildirisinde, Birinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan Ermeni öldürümleri de "soykırım" örneği olarak anılıyordu. Aybar aynı oturumda Sartre'ın "soykırım" tebliğindeki bu görüşe itiraz etti ve gerek mahkeme üyelerini gerekse Sartre'ı bu konuda bilgilendirdi. Sonunda Sartre ikna olarak, mahkemeye sunduğu ve "soykırım"ın ne olduğunu açıklayan tebliğinden "Ermeni soykırımı" iddiasını çıkardı.
Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar’ın Russell Mahkemesi anılarını “TİP Tarihi” (BDS Yayınları, 1988) adlı kitabında yazdı. Aybar, Sartre ile olan konuşmasını şöyle aktarıyor:
“Sartre’ın, soykırımla ilgili açıklamasının neden olduğu bir tartışmadan kısaca söz etmek isterim. Buna tartışma denmez aslında; olayın değerlendirilmesinin farklı bir açıdan yapılması demek daha doğru olur. Sartre hazırladığı metni bizlere okudu. İnsanlık tarihinde soykırımın eski bir suç olduğu belirtiliyor ve bu arada Ermeni soykırımından da söz ediliyordu. Olayların soykırım suçu olarak nitelenemeyeceğini söyledim. Dedim ki, soykırım kasıtlı bir suçtur, üstelik tasarlanmış bir suçtur. Yani etnik bir grubun yok edilmesini amaçlayan, bunun başarılması için izlenecek yolun ve maddesel eylemlerin önceden tasarlanarak saptandığı bir suçtur. Tasarlanmış olma keyfiyeti, suçun işlenmesi için vazgeçilmez bir koşuldur.(?) Devletçe bir soykırım politikası izlendiği ileri sürülemez. Oysa soykırım olaylarının arkasında, dolaylı biçimde de olsa devlet vardır. Mahkemede bu mantık ve gerekçelerle ‘Ermeni soykırımı’ deyimine karşı çıkmıştım. Soykırımın tasarlanmış ve genellikle devlet tarafından işlenen bir suç olduğu görüşüm haklı bulunmuş ve Sartre ‘Ermeni Soykırımı’ ile ilgili bölümü raporundan çıkartmıştı.”
Konuyu, Özdemir İNCE'nin değerlendirmesiyle bitirelim:
"1. Ben, Jean-Paul Sartre’ın tek başına Ermeni soykırımı iddialarına yer vermediğini düşünmüş ve bunu ona yakıştırmıştım. Meğer Ermeni soykırımı iddiası raporunda varmış, ama Mehmet Ali Aybar’ın açıklamaları üzerine bu bölümü metinden çıkarmış. Bu davranışı Sartre’ı gözümde daha da büyüttü: Kendini çağından sorumlu tutan bir filozof yazarın yanlışını düzeltme bilincine hayran kaldım. Çevresinde bir yığın Ermeni kökenli yazar ve sanatçı olmasına karşın, acaba ne derler diye bir kaygı duymamış.
2. Mehmet Ali Aybar’a büyük övgü: Russell Mahkemesi’nin dünyaca tanınmış üyelerinden çekinmemiş, acaba bana milliyetçi yaftası yapıştırırlar mı kaygısına kapılmaksızın gerçekleri söylemiş, Sartre’ı ve mahkemeyi ikna etmiş. Bir sosyalist lider işte böyle olur!
3. Son sözüm de bizim yarım pabuçlu aydınlara, uzaktan kumandalı entellolara: Soykırım konusunda bunları yönlendirenler, bunları ikna edenler Sartre gibi biri olsa canım yanmayacak. Haydi haydi “Sartre’ın heybetinden korktular!” derdim. Ama bunlar CIA ajanlarının, ABD ve AB’nin para dağıtan gizli fonlarının, vakıf ajanslarının peşinden gidiyorlar."
Kaynaklar:
TEORİ DERGİSİ, sayı:219 (Nisan 2008), Arslan KILIÇ
TİP Tarihi, M.Ali AYBAR, BDS Yayınları/1988
ÖZDEMİR İNCE, 14 Mart 2010, Hürriyet
