Soma katliamının yaşanmasıyla madenciler, Türkiye’nin gündemine yeniden oturdu. Acaba 13 Mayıs artık Madenciler Günü olarak kabul edilir mi diye düşünürken, Dünya Madenciler Günü’nün 4 Aralık olduğunu öğrendim. 4 Aralık gününün seçilme nedenini bilmiyorum ama Rusya’da madencilere ayrılan günün hikâyesi Türk sporseverlerinin yakından tanıdığı Lucescu’ya kadar uzanıyor.
Stahanov’un rekoru
Ağustos ayının son Pazar günü Rusya’da ve bazı eski Sovyet Cumhuriyetlerinde Madenciler Günü olarak kutlanıyor. 1935 yılının 30 Ağustos’unu 31’ine bağlayan gece Aleksey Stahanov isimli madenci, geliştirdiği yeni bir metotla bir vardiyada (5 saat 45 dakika) çıkarılan ortalama kömürü (7 ton) 14 kat artırarak (102 ton) rekor kırar. Bu rekor, 19 Eylül 1935’te de 227 tona taşınır.
Stahanov’un bu başarısı, SSCB’de sosyalist rekabetin ve emeğin verimliliğinin bir unsuru olarak değerlendirilir ve işbölümü üzerine geliştirdiği metodun yayılması için bir kampanya başlatılır. Stahanov’un metodu, peşi sıra maden ocaklarında uygulanmaya başlanır. Bu kampanyayla birlikte SSCB’nin kömür havzalarında Stahanov Hareketi doğacaktır.
‘Yaşamak artık daha güzel yoldaşlar’
14-17 Kasım 1935 tarihleri arasında Stahanovcuların ilk kongresi Moskova’da Kremlin’de toplanır. Stalin’in bu kongrenin son günü yaptığı konuşmadaki Stahanov Hareketi’nin sosyalist inşadaki öneminin altını çizmek için söylediği “Yaşamak artık daha güzel, yoldaşlar. Yaşamak artık daha neşeli” sözleri bir kalıp haline gelecektir. Hatta şarkıların sözlerinde bile geçecektir.
Stahanov’un 1935 Ağustos’unda kırdığı bu rekor, 1948 yılından itibaren de Madenciler Günü olarak kutlanmaya başlanacaktır. Ağustos’un son pazarı, hâlâ Rusya’nın ve bazı eski Sovyet Cumhuriyetlerinin maden bölgelerindeki en önemli bayramlardan biridir.
Madencilerin futbol takımı
Ancak Stahanov’dan günümüze kalan tek miras Madenciler Günü değildir. 1936 yılında bir kömür havzasında bulunan Donetsk şehrinde (Ukrayna’nın doğusu) Stahanov’un adına bir futbol takımı kurulur. Stahanovets, isimli bu takımın ambleminde “S” harfiyle birlikte kömür kırmaya yarayan kaya matkabı da yer alacaktır.
Amblemdeki kaya matkabı ve çekiçler
Stahanovets futbol kulübü, 1946’da madenci anlamına gelen Şahtar ismini alacaktır. Ve kulübün bundan sonraki amblemlerinde de mutlaka madencilere dair bir sembol yer alır. Bugün Türk spor basınında sıkça ismini duyduğumuz Lucescu’nun çalıştırdığı Ukrayna’nın Şahtar Donetsk (Donetsk Madenci Futbol Kulübü) takımı varlığını işte bu kömür madencilerine borçludur. Son amblemlerindeki çekiçler de bu tarihi simgelemektedir.
Mehmet Perinçek / Aydınlık, 21.05.2014
