Herhangi bir dini tarikat ya da cemaat üzerine yapılan bir
incelemede, o tarikat ya da cemaatin mensup olduğu dini algılama, yorumlama ve
savunma biçimini analiz edebilmek için, işe, önce "kitap"tan başlamak
gerekirdi.
Bunu yaparken, başta söz konusu cemaatin mensup olduğu dinin
kutsal kitabı olmak üzere, kutsal addedilen bir dizi başka temel kaynağı
masanızın bir kenarına mutlaka koymanız kaçınılmaz olurdu. Ama Fethullah Gülen söz konusu olunca, buna, pek gerek kalmıyor. Dahası Fethullah Gülen'i analiz etmeye çalışırken, örneğin İslam'ın kutsal kitabını
yanı başınıza koyup, karşılaştırmalı bir mantıkla onu anlamaya çalışırsanız,
işiniz, Mısır piramitlerinde yolunuzu bulmaya çalışmak kadar zor olacaktır.
Çünkü, Türkiye'de devlet yapısı, sistem ile dini örgütlenmeler arasındaki
ilişki, Türk dış politikası, Türkiye'nin finansal yapısı, NATO, Büyük Ortadoğu
Projesi gibi bugün Gülen'le doğrudan irtibatlı hale
gelmiş meselelerin hiç birisine, Kur'an ya da başka bir temel dinsel metinde
rastlayamazsınız.
Eğer derdiniz, daha önce hakkında çokça kitap yazılmış bir
kişinin kısa hayat hikayesini aktarmak değil de, onun bugünkü şifrelerini
çözmekse, o zaman, buna uygun bir yöntem seçmelisiniz. Türkiye'de yaşanan 28
Şubat hesaplaşmasından payına düşebilecek risklerden kurtulabilmek için
Amerika'ya –Suudi Arabistan'a ya da
İran'a değil!– gitmeyi seçen ve son beş yıldır orada bulunan Fethullah Gülen'i anlamak açısından da, Amerikan
bağlamından "İslamı keşfetmeniz" ya da İslam'ın oradan nasıl
keşfedildiğine bakmanız kaçınılmaz olacaktır.
FULLER'İN
ENVANTERİNDEKİ ÖZEL İSİMLER
Bir dönem CIA'nın
Ortadoğu şefliğini yapan, ABD Dışişleri Bakanlığı'nda çalışan (1965-1985),
1977-80 yılları arasında Türkiye'de kalan ve ABD'nin en büyük “think tank”
(düşünce üretme kuruluşu) merkezlerinden biri olan RAND'da siyaset bilimci
olarak çalışan Graham E. Fuller, bu açıdan başvurulması gereken en önemli kaynaklardan biridir.
Fuller,
Türkçe'ye yeni çevrilen kitabında, "Yıllar
yılı kendilerinden ilham aldığım, kendileriyle bir veya daha fazla konuştuğum,
benimle görüş ve düşüncelerini paylaşan, hatalarımı düzelten, bu nedenle
kendilerine teşekkür borçlu olduğum, büyük bir bölümünü aynı zamanda iyi birer
dost saydığım insanların listesini çıkarmak zor." diyor ve ardından da
"Kısmi bir listede şu isimlere yer
vermek isterim" diyerek kendisine en yakın gördüğü isimleri sıralıyor.
Fuller'ın
sıraladığı bu özel dostluk listesinde Türkiye'den şu isimler bulunuyor: "Fethullah Gülen, Cengiz Çandar, Ruşen Çakır, Fehmi Koru, Şerif Mardin, Hakan Yavuz, Ahmed Yusuf, Ali Aslan, Ali Bulaç, Nilüfer Göle."
Bir gücün ya da
kurumun politikalarının ideolojik taşıyıcılığını yapmak, onun politikalarının
oluşturulmasına katkı sunmak, organik bir bağlantıdan daha önemsiz değildir.
Amerikan pragmatizmine dayanan Amerikan siyaset felsefesi, diplomasisi ve CIA,
FBI geleneği, çok uzunca bir süredir, kimden nasıl faydalanacağını belirlerken,
basit bir ajanlık ilişkisinin üstünde bağlar kuruyor. Temel sorunu bilgi ile
uğraşmak olan kişilerin, bilginin denetimi ve yönetiminin CIA ve diğer birçok
ABD kurumu açısından vazgeçilmez önemde değer taşıdığını bilmeyecek kadar cahil
olamayacağını kabul ettikten sonra, girilen bu türden ilişkinin içerdiği
politik ve etik sorunlar da kabul edilecektir.
Fethullan Gülen, Graham Fuller için bu açıdan özel bir
isimdir. Fuller, ABD'nin yeni dönem politikaları bakımından yeniden
yorumlayarak genişlettiği, "Ilımlı
İslam"ın olanaklarını tartıştığı son kitabında yer verdiği "Siyasal İslam'ın Geleceği, Açmazları
ve Seçenekleri" başlıklı bölümde, Gülen ve AKP'yi aynı paragrafta şu satırlarla övüyor ve onlarla ilgili
öngörülerde bulunuyor:
"Pakistan'da fena halde kötüleşen durum, bu ülkede daha
aşırı İslamcı grupların yükselişine katkıda bulunmaktadır. Oysa (göreli)
refahın olduğu, çok sıkışıp içe kapanan bir devlet ve toplum duygusunun
olmadığı Türkiye'de ana akım İslamcı parti (Refah\Fazilet\AK) güçlüdür, İslamcı
radikallerin sayısı azdır ve söz konusu hareketin toplumsal düzeyde tek rakibi,
kendilerinden daha modernist ve apolitik olan Fethullah Gülen'in Nur İslami hareketidir.
Fakat bu kırılma hatları hemen bölünmeye yol açmayabilir. İslamcılar tarihsel
olarak öteki İslamcı hareketleri kamuoyu önünde eleştirme konusunda isteksiz
olmuşlardır, özellikle hepsi birden kendilerini yerel rejimlerin ve Batılı
devletlerin tehdidi altında hissettikleri zamanlarda. Ancak 11 Eylül'den sonra
fundementelistlerle ılımlı İslamcılar arasında daha keskin bölünmeler görmeye
başlamaktayız. Hareketin entelektüel ve ideolojik ortamının evrilip
olgunlaşması için aslında kamuoyu önünde düşünsel tartışma ve eleştiriler
hayati önem taşımaktadır."
Fuller'in bu önerisini,
"dost"u olarak andığı Fethullah Gülen'e daha önce açıp açmadığı ve
örneğin tam da bu öneriye uygun bir platform olan ve yedincisi ABD'de yapılan Abant Platformu toplantılarının oluşumunda
bu önerinin etkili olup olmadığı, eğer daha sonra taraflardan birinin ağzından
açıklanmazsa, herhalde "ahiretlik" bir soru olarak kalacak. Ancak,
belki bundan da önemlisi, Fethullan Gülen'in İslam'ı anlama biçimi ile Fuller'in
ve dolayısıyla ABD, CIA ve Pentagon'un İslam'ı görme biçimi arasındaki eşgüdümün öyle ya da
böyle oluşuyor olmasıdır. ABD'nin İslam coğrafyasına kan kusturduğu bir
dönemde, bu ilişkinin en üst düzeye çıkmış olması ise, Gülen'in
İslam yorumunun, artık ABD'nin bölge politikalarına tamamen angaje olduğu ve
savunduğu İslam'ın da ABD'nin resmi İslam politikasıyla örtüştüğünü
kanıtlamaktadır. Dolayısıyla Gülen, "Amerikan İslam'ı"nın bir misyoneri durumundadır.
Graham Fuller, "Nur hareketi yetmiş yıldan
fazla bir süredir sahnededir ve şu anda Türkiye'deki en geniş organize dini
harekettir, dünyada da en genişlerinden biridir. Gülen özellikle hareketin enerjisinin
büyük bir kısmını, niteliği itibariyle hemen hemen evrenselci ve geniş manevi
öğretilere dayalı olarak İslam'a modernist bir yaklaşımı savunacak okulların
açılması ve çalışma gruplarının kurulması da dahil, eğitimle ilgili çabalara
yönelmektedir." dedikten sonra, bu konuda şöyle bir istihbari bilgi de
veriyor: "Nur hareketinin Türkiye'de 236 ilk ve ortaokul, özellikle eski
Sovyet blokuna dahil ülkelerde olmak üzere dışarıda 280 okul açmış olduğu,
buralarda İngilizce ve Türkçe kaliteli seküler eğitim verildiği
bildirilmektedir. 200 dolayında dini vakıf ve 211 ticari şirket bu faaliyetleri
finansal olarak desteklemektedir."
Ancak Fuller'in, bu cümlenin devamı olabilecek bir nokta olarak aktarmadığı diğer önemli bir gerçek de, ABD'nin de bu konuda özel bir destek içinde olduğudur:
"Amerikan İstihbarat Servisi CIA'nın Fethullah Gülen'in cemaatine bağlı okullarda
öğretmenlik yapan yaklaşık 3 bin ABD'li öğretmene yalnızca devlet görevlilerine
verilen pasaporta eş değerde resmi pasaport verdiği ortaya çıkıyordu. Amerikan
Eğitim Bakanlığı personeli olmayan Amerikalı öğretmenlerin normal olarak turist
pasaportu sahibi olmaları gerekiyor. Buna rağmen Amerikan devleti Fethullah Gülen'in Nur cemaatına bağlı
okullarında çalışanları resmi görevli sayıyor. Bu sebeple diplomatik pasaporta
eş değerde resmi pasaport veriyor. Türkiye'deki karşılığı yeşil pasaport olan
'Official Passport' ABD'li öğretmenlere diplomatik dokunulmazlık
sağlıyor."
"ILIMLI
İSLAM"IN ORTAYA ATILIŞI VE GÜLEN'E ULUSLARARASI İTİBAR KAZANDIRMA
KAMPANYASI
Graham Fuller'in "Ilımlı İslam" üzerine söyledikleri ve yazıp çizdikleri,
özellikle 11 Eylül'den sonra ABD'nin ortaya attığı yeni konsept ve ardından
tartışmaya açıp yürürlüğe soktuğu Büyük
Ortadoğu Projesi içinde güncel ve özel bir anlam kazandığı için, çokça
tartışılıyor. Ancak, Fuller, "Ilımlı İslam" formülünü, Türkiye özelinde bundan çok daha
önce dile getirmişti. İki kutuplu dünya döneminde, Sovyetler Birliği'nden gelen
"kızıl tehdit"i çevrelemek için "Yeşil
Kuşak" projesini ortaya atan ve Türkiye'nin de dahil olduğu çevre
ülkelerdeki radikal İslamcı örgüt ve militanları bu "tehdit"e karşı özel
olarak destekleyen ABD, Sovyetler'in çözülmesinin ardından, Ortadoğu'da
bölgesel hegemonyasını güçlendirmek, ve oradan giderek, Ortaasya ve Kafkasya'ya
sarkıp doğal gaz, enerji ve petrol coğrafyasının en geniş kesimini etkisi
altına alabilmek için, tehdit konseptinde değişikliğe gitmiş, ve Humeyni'nin
İran "İslam Devrimi"nin ardından, "kızıl tehdit" yerine "yeşil tehdit"ten söz etmeye başlamıştı. CIA'nın Ortadoğu
şefliğini de yürüten Fuller açısından, "yeşil tehdit"in panzehiri de "Ilımlı İslam"dı. Türkiye açısından Kemalizm'le İslam'ın
harmanından oluşturulacak bir ideolojik harç olarak görülen "Ilımlı İslam" formülü, hem
sistem karşıtı tepkileri önlemek bakımından uyuşturucu bir işlev görecek, hem
neoliberal politikalarla uyumlu yapısı sayesinde, IMF politikaları bakımından
ayak bağı olmayacak, hem de bütün İslam coğrafyasına örnek olarak
sunulabilecekti.
Fuller, bundan 14 yıl önce "Ilımlı İslam" kavramını tartışmaya açan şu açıklamaları yapmıştı:
"... dünyada hiçbir lider, ne George Washington, ne Nehru,
ne Lenin, ne Gandi, sonsuza kadar yaşayabilecek bir ürün veremedi. Liderler
ölüyor, önce bedenleri, sonra zaman içinde düşünceleri siliniyor. Oysa Kuran ve
İncil yaşıyor. İşte Mustafa Kemal'in başına gelen de, her tarih yazmış liderin
başına gelenlerden farklı değildir. Bizzat Mustafa Kemal dahi bir konuşmasında,
Türkiye'ye çizdiği vizyonun kendisinden sonraki yüzyıllarda ayakta kalıp
kalmayacağı konusunda kuşkularını sergilemiştir.
Atatürk'ün düşünceleri, çağı için son derece güçlü düşüncelerdi.
Ama onun sayesinde yaratılmış olan bugünün kendisine entelektüel güven duyan
güçlü Türkiye'si, artık ulusal kimliğini, yörüngesini, dünyadaki rolünü, hatta
İslam'ın günlük yaşamdaki yerini yeniden düşünebilmelidir.”
– 'Yörüngesini yeniden düşünebilmelidir' derken ne demek istiyorsunuz?
FULLER: Kemalizmin reformcu yönü, büyük
ölçüde İslamın eğitim, bürokrasi, yargı üzerindeki köhne ve ezici yükünden
kurtulmayı amaçlıyor. Gerçi daha 19. yüzyılda, sonradan Atatürk'ün reform alanına
giren her konuda, İslamın etkisini azaltan, modernizme dönük bir gelişme
sağlanabilmiştir. Ama Atatürk, o dönemin Türkiyesi'nde İslam'ın kalkınma
üzerindeki rolünün tamamen negatif olacağını düşünüyordu. Özellikle devletin
bürokratik ve yapısal çerçevesi bakımından. Oysa bugün Türkiye'nin İslami özel
yaşam ve kamu yaşamındaki rolü konusunda esnek olmak ve İslamın, Türkiye'nin
kültürel ve entelektüel mirasının önemli bir parçası olduğunu, bastırılması
gerekmediğini kabul etmek, katılaşmayı önlemek için kendisini ifade etmesine
olanak sağlamak mümkündür. Geçmişteki radikal laiklik politikaları döneminde
İslam'ın yaşamınızdan nasıl dışlanacağı adeta bir fikr-i sabit haline gelmişti.
Bence bu, bugün daha az lazım olan bir reaksiyon.
– Yani tarihi bir
uzlaşma mı öneriyorsunuz?
FULLER: İslama bakmanın çeşitli yolları
var. Bence otomatik bir tehdit olarak kabul edilmesi yanlıştır. Hareketin hangi
siyasi görüşleri savunduğuna bağlı. Eğer laik bir hükümet yıkılarak yerine İran
türü bir rejim kurulmak isteniyorsa, bu, demokratik yapıya hasmane bir tutum.
Ama diğer yandan insanlar İslam dini kültürünün gereklerinin
daha çok gözetilmesini, İslami eğitimin yaygınlaşmasını istiyorlarsa, bu
otomatik bir tehdit olarak kabul edilmemeli ki bu, Türkiye'nin ulusal ve
kültürel mirasının parçasıdır. 'Tamamıdır' demiyorum, ama parçasıdır. Son elli
yılda, yapay olarak bastırılmasının bazı meşru nedenleri olabilir. Ama, artık
Türkiye bu bakımdan kendisiyle barışmalıdır.
Eğer siz İslama dayalı olduğunu söyleyen siyasi partileri, daha
fazla siyasileşmeye, parlamentoya katılmaya çekebilirseniz, tartışmaya açık bir
platform yaratabilirseniz, bu çok daha değerli olur."
(...)
"... İslami hareketin önündeki en büyük görev de inançları
çağa uyarlamaktır. Birçok İslam düşünürü, İslamın demokrasi ile uzlaşmaz
olmadığını savunuyor. İslamiyetteki 'şura' kavramının demokrasiye açık olduğunu
söylüyorlar. Bazı İslami hareketler çok tehlikeli ve radikal, bazıları da
reformist liberal. İşte, geliştirilmesi asıl cazip olan bu.
– 12 Eylül öncesi
parlamentosunda Süleymancılar, Nakşibendiler ve Nurcular çeşitli siyasi
partiler içinde temsil ediliyordu. Yani bir tür sisteme katılıyorlardı. Böyle
bir formülasyon mu öneriyorsunuz?
FULLER: Mistik cazibelerini böyle
yitiriyorlardı değil mi? Söylediğim de bu. Diğer yandan, İslam'ın bir de özel
yaşamda yeri var ki, o ayrı bir konu ve her zaman teşvik edilmeli. İster İslam,
ister Hıristiyanlık olsun, din, birey yaşamındaki ahlaki değerleri
güçlendiriyor. Ama din siyasete soyununca, o zaman gerçekçi bazı
'tavizler' vermesi gerekiyor. Bu olumludur ve çok sağlıklı bir şeydir.
Türkiye'de İslam'ı bu noktaya getirmek lazım. Zaten geliyor da..."
Türkiye'de 1990'ların başından itibaren konuşulmaya ve yazılıp
çizilmeye başlanan "Ilımlı
İslam" formülü, Hizbullah'ın ipinin çekilmeye başlandığı ortamın
uluslararası koşullarını da, daha bu örgütün kanlı eylemlerde kullanıldığı
yıllardan itibaren yavaş yavaş olgunlaştırmaktadır. Hizbullah'ın tedavülden
kaldırılmaya ihtiyaç duyulmasına neden olan bir etken, PKK'nin silahlı
güçlerini sınır dışına çekmiş olması ise, diğer bir neden de,
İsrail-ABD-Türkiye stratejik ekseninin radikal İslamcı yapılara eskisi kadar
tolerans göstermeyeceğiydi. ABD'nin, "kızıl
tehdit"i çevrelemek gerekçesiyle bir dönem yürüttüğü "yeşil kuşak" konsepti süreci
içinde besleyip büyüttüğü Usame Bin
Ladin'i, bu konseptten vaz geçip "Ilımlı
İslam" politikasını resmi politika düzeyine yükselttiği dönemde hedefe
koyması da, aynı nedene dayanmaktaydı.
ABD'nin Fethullah Gülen ve benzerlerindeki hikmeti
keşfetmesi de, "Ilımlı İslam"ı tartışmaya
açtığı döneme denk gelir. O yıllarda, ABD'nin
Ankara Büyükelçiliği görevini yürüten Morton Abramowitz, bugün başbakan olan ve ABD'nin
Büyük Ortadoğu Projesi'ndeki "köprü" olma rolünü gönüllü olarak
yürüten Recep Tayyip Erdoğan’la, İstanbul
Büyükşehir Belediye Başkanı sıfatı ile görüşmüştü. Türkiye'de basına
yansıyan ve çokça tartışılan bu görüşmeyi gerçekleştiren Abramowitz, 1996 yılında CIA Başkanlığı'na aday gösterilen ve Fethullah Gülen'e uluslararası itibar kazandırmaya yönelik Papa görüşmesini organize eden isimlerden biriydi.
Fethullah Gülen, 8 Şubat 1998 Pazar günü Vatikan'a
hareketinden önce yaptığı açıklamada, "Birkaç ay önce Abramowitz cenaplarının yardımıyla bu
buluşma gerçekleşti" dedi. Vatikan buluşmasının
temelleri Gülen'in sağlık kontrolü (!) gerekçesiyle bulunduğu New York'ta
atıldı. O günlerde görüştüğü Amerikalılardan birinin de Abramowitz olduğu basına yansımıştı. Gülen'e uluslararası prestij
kazandırmaya yönelik Papa buluşmasını
organize edenlerden diğer kişi ve kurumlar ise şunlardı:
"ABD eski Savunma
Bakan Yardımcısı Richard Perle, FBI ve MOSSAD'ın paravan Yahudi örgütü Ayrımcılıkla Mücadele Birliği
(Anti-Defamation League\ADL) ve MOON
Tarikatı."
Abramowitz ile görüşmesinin, ortak dostları Kasım Gülek vasıtasıyla tanışmasından sonra gerçekleştiğini açıklayan Gülen,
"Abramowitz ile toplum hadiselerinin
sebepleri ve sonuçları hakkında konuştuk. Daha sonra teşekkür mektubu
yazdı"
diyordu.
Gülen, Abramowitz'e Ortadoğu ve Türkiye konusunda
yazdığı kitap için destek sözü verirken, Amerika'daki Siyonist lobisinin en
güçlü kolu kabul edilen ADL, Gülen'in
bir kitabını Amerika'da İngilizce olarak yayımlama sözü veriyordu. Zamanın İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu'ya yakınlığıyla tanınan ADL
Başkanı Abraham H. Foxman, Zaman gazetesindeki açıklamasında kitap olayını şöyle aktardı:
"Kendisinden İslam'da
hoşgörüyü anlatan bir kitap yazmasını rica ettik."
Tüm bunlar, ABD ile Fethullah Gülen arasındaki ilişkinin sağlam dünyevi bağlara dayandığını (!) ve sistemli bir süreklilik arz ettiğini gösteriyor.
GÜLEN'İ SEVDİRME
VE SAYDIRMA KAMPANYASINA BİR DESTEK DE BİRGÜN YAZARINDAN
Fethullah Gülen'i önemseyen ve önemsenmesi
gerektiğini vaazedenlerin listesi, Fuller'den Birgün gazetesi yazarı Mehmet Metiner'e kadar uzanıyor. Fethullah Gülen'in, ABD'nin önce beslediği, 11 Eylül'den sonra da "hedefe
koyduğu" Usame Bin Ladin'le ilgili olarak Nuriye Akman'la yaptığı söyleşide söyledikleri üzerine yapılan tartışmalara
katılan Metiner, gazetedeki köşesinde şunları yazdı:
"Geçenlerde Fethullah Gülen Hocaefendi'nin Zaman gazetesinden
Nuriye Akman'a verdiği söyleşide ortaya koyduğu kimi yorumlar, metnin
kendisinin nasıl farklı biçimlerde okunduğunu gösteren önemli bir belge
niteliğindeydi. Ancak Gülen'in bir bütün olarak önemsenmesi gereken
yaklaşımları, kimilerinin önyargı duvarlarına çarparak anlamsızlaştırılmak
istendi. Ve sonuçta, tüm söylenenler 'ateist-terörist benzetmesi' noktasında
kilitleniverdi. Hiç kuşkusuz, Gülen'in yaptığı bu benzetme, İslam içi
tartışmaları yeterince bilmeyenler açısından ilk bakışta şoke edici niteliktedir.
Ancak 'İslam'ın dili'ni bilenler ve İslami camiada yapılan tartışmalardan
haberdar olanlar, bu sözlerin farklı bir pozisyon tespitine vurguda bulunmak
gibi bir niyete sahip olduğunu rahatlıkla görebilirler. 'Dünyada en nefret
ettiğim insanlardan bir tanesi Bin Ladin'dir. Çünkü Müslümanlığın dırahşan
(aydınlık) çehresini kirletmiştir. Bir kirli imaj meydana getirmiştir. O
korkunç tahribatı bundan sonra biz bütün gücümüzle tamire kalkışsak bile
seneler ister.'
Gülen'in Müslüman genç kuşakları
Taliban İslamcılığından kurtarmak niyetiyle yaptığı 'ateist-terörist'
benzetmesi, her ikisinin de her düzeyde özdeş olduğu anlamında değildir.
Gülen'in pek çok 'ateist' ile geliştirdiği dostluk ilişkisi bile tek başına bu
savı çürütücü niteliktedir."
Fethullah Gülen'i sevdirme ve saydırma
kampanyasına destek veren Metiner imzasıyla yayımlanan yazı, Fethullahçı web sayfalarında hemen yer aldı, olumlu tepkiler uyandırdı
cemaat içinde. ABD'nin ve İsrail'in Ortadoğu'da sürdürdükleri katliam, işkence
ve tecavüzlere tek kelime laf etmeyen ve tam bir 11 Eylül misyoneri olarak
davranan Fethullah Gülen'e övgüler düzen Metiner'in bu yaklaşımı ile Graham Fuller'in yaklaşımı arasındaki uyum, organik değil "küresel"
bir uyum olarak yorumlanmaya kalkılsa bile, bu da, sonuçta, kulağı tersten
tutmaktan başka bir anlama gelmeyecektir. Nihayetinde farklı kanallardan
gelseler de, hepsi aynı havuza akıyorlar.
GÜNAHLARI ORTAK İKİ İSİM: LADİN VE GÜLEN
GÜNAHLARI ORTAK İKİ İSİM: LADİN VE GÜLEN
Ve aslında, Fethullah Gülen'in Nuriye Akman'la söyleşisinde, "Dünyada en nefret ettiğim insanlardan
birisi" diye andığı Usame Bin Ladin, ABD'nin "yeşil kuşak" sürecindeki göz ağrılarından biriyse, Fethullah Gülen de, "Ilımlı
İslam" politikasının yürürlüğe sokulduğu dönemdekilerden biridir. Yani
Amerikan pragmatizmi açısından, Usame Bin Ladin ile Fethullan Gülen, hem karşıt hem de bir ve aynı
şeydir. Onları farklılaştıran, ABD'nin farklı dönem konseptlerinin misyonerleri
ve aktivistleri olmaları; aynılaştıran ise, aynı günahı paylaşmalarıdır.
Bu açıdan, ABD'nin "İslam" ve bölge politikalarını
üretenlerin konuya nasıl yaklaştıklarını görmek, Ladin'i palazlandırmaktan Gülen'i
öne çıkarmaya dönüşen ABD çizgisindeki değişimin, ABD pragmatizmindeki yerini
anlamaya da yardımcı olacaktır. Graham Fuller, "Siyasal İslam'ın Geleceği" başlığını taşıyan kitabının
Türkçe baskısı için yazdığı önsözde, bu mantığı ele veren şu saptamayı yapıyor:
"Siyasal İslam önemlidir; ama ben veya başka biri siyasal
İslam'ın iktidara gelmesini istediği için değil. Siyasal İslam önemlidir, çünkü
İslam dünyasının hakim gerçekliği budur. Bunu görmezden gelemeyiz. Eğer
bastırılırsa daha radikal ve daha şiddet yanlısı olacaktır, birçok ülkede
örneğini gördüğümüz gibi. (Esasen, sistematik olarak zulme maruz kalan ve
siyasal sisteme dahil olmasına izin verilmeyen her geniş siyasal hareket
şiddete yönelecektir.) Dolayısıyla aslında soru, siyasal İslam'a nasıl
yaklaşılmalı ki evrilsin, daha ılımlı hale gelsin, deneyim kazansın ve nihayet
siyasal düzende yapıcı bir rol üstlensin sorunudur. Siyasal yelpazenin diğer
unsurları için de aynı şeyi söylemek mümkündür."
ABD'nin Fethullah Gülen'in elinden tutması ve Fuller'in
ona önemli bir misyon yüklemesi de tam bu çerçeveye oturuyor. Fuller'in
ABD'nin yeni dönem politikaları
içinde "siyasal İslam"
açısından öngördüğü, bu, ABD çıkarları bakımından yeniden yapılandırılmış İslam
politikasında, Gülen ile AKP birbirini tamamlayan iki ana akım olarak yer bulmaktadır. Gülen'e,
yukarıda belirtildiği gibi, önemli roller biçen Fuller, AKP'nin iktidara gelişini de, "siyasal
İslam'ın tarihinde son derece önemli bir kilometre taşı" olarak
değerlendiriyor ve şöyle devam ediyor:
"İslam tarihinde ilk defa bir İslami parti serbest ve adil
bir demokratik seçimde zafer kazanmış ve ulusal iktidara yürümüştür. Her siyasi
parti gibi, AKP de kuşkusuz hatalar yapacak, bir süre sonra enerjisini
kaybedecektir, halk da iktidar için onun yerine başka bir siyasi partiyi
seçmeye karar verecektir. Bu son derece normaldir. Önemli olan AKP'nin
iktidarda ne kadar başarılı olacağı değildir. Öteki her parti gibi onun da başarıları
ve başarısızlıkları olacaktır. Önemli olan AKP'nin de, öteki herhangi bir parti
gibi 'normal' bir siyasi parti haline gelme sürecinde olmasıdır. İslamcı bir
partinin nasıl bir şey olacağına dair artık özel bir endişeye veya özel bir
korkuya yer yoktur."
Graham Fuller'in bu yaklaşımını
benimseyenlerden birisi de, 7.
toplantısı Washington'da yapılan Abant Platformu'na katılan ve Fethullah Gülen'den övgü ile söz eden Francis Fukuyama'dır. 1992'de yayımlanan "Tarihin
Sonu ve Son Adam" başlıklı kitabıyla dikkatleri üzerine toplayan Fukuyama,
Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte ideolojilerin sonunun geldiğini
ilan eden ve liberal demokrasinin "insanoğlunun ideolojik evriminin son
noktası" ve "insan hükümetinin nihai biçimi" olduğunu öne süren
"kapitalizmin ahir zaman peygamberi" olarak, Gülen
hakkında şu değerlendirmede bulunmuştu:
"Dışarıdan müşahede ettiğim kadarıyla Ortaasya ve
Kafkasya'da Türkiye'nin nüfuzunu artırma ve namını yayma hususunda özel sektör
devletten çok daha fazla muvaffak olmuş gibi görünüyor. Fethullah Gülen'in okullarının bölgede şüphesiz
büyük bir tesiri oldu. Sırf Türkiye'nin yurtdışındaki tesiri ve şöhreti
zaviyesinden bakılacak olursa, bu faaliyet diplomatik açıdan Türkiye için iyi
bir şey."
Abramowitz, Fuller, Fukuyama gibi ABD'nin son otuz yıllık siyasetinde öne çıkmış, etkin rol almış
isimlerin Gülen'e bu yaklaşımını, Amerikan tedrisatından geçirerek, ona, yeni
dönemin ihtiyaçlarına uygun bir misyon ve perspektif kazandırma çabası olarak
görmek gerekir. Bu ilişkiye son derece gönüllü olarak katılan Gülen,
ABD'nin, İsrail ve Türkiye stratejik
ortaklığı aracılığıyla gerçekleştirmek istediği “Büyük Ortadoğu Projesi” bakımından da elverişli hale gelmiş
bulunuyor.
Fethullah Gülen'in Onursal Başkanlığı'nı yaptığı ve Abant Platformu toplantılarını da organize eden Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın "Ulusal Uzlaşma Teşvik Ödülleri", Gülen'e saygınlık kazandırma kampanyasının ulusal ölçekteki bir ayağıydı. 25 Aralık 1998'de dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e de bu kapsamda ödül veren Fethullah Gülen, 2000'li yıllarda artık uluslararası düzeye sıçramış, 11 Eylül'den sonra, ABD'nin kendisine gelecek yüklediği misyonerlerden biri durumuna getirilmiştir.
11 EYLÜL'DEN SONRA DUASI ABD VE İSRAİL İÇİN
Fuller, "Ilımlı
İslam"ın
ahir zaman peygamberi olarak, önümüzdeki dönemde de kendisinden çok söz
ettirecek. Onun, özel bir misyonerlik işlevi yükleyerek yeni bir kimlik
kazandırdığı Gülen de, "Ilımlı İslam" formülü ile birlikte, çok tartışılacak.
ABD'de 11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleştirilen saldırılardan
bir gün sonra dile getirdiği ve tam metni kendi adıyla düzenlenmiş olan web
sitesinde yer alan Gülen'in şu sözleri, ABD açısından,
onu, 11 Eylül'den sonra bir "özel isim" katına yükseltmişti:
"ABD'deki bu terör hareketi, yalnız ABD'ye yapılmış bir
hareket değil, dünya barışına karşı yapılmış menfur bir sabotajdır. Bunu, ancak
insanlıkla alakası olmayan cani ruhlular yapmış olabilir. Terör, bilhassa
İslami bir gaye adına katiyen kullanılamaz. Terörist Müslüman, Müslüman
terörist olamaz."
Fethullah Gülen, önce Afganistan'ı, ardından da
Irak'ı yakıp giden ABD'yi bu ya da
benzer sözlerle hiç kınamamıştır. ABD işgal ordusunun dünya kamuoyunda yankı
uyandıran işkence fotoğrafları ile ilgili olarak seyirci kalmayı seçmiştir. Gülen,
aynı tutumu İsrail'in Filistin'de sivil halka yönelik olarak artırarak
sürdürdüğü katliamlar konusunda da takınmaktadır. Daha da ileri gitmektedir.
Örneğin ona göre, sorun Siyonizm’den değil, Filistin’den, Filistinlilerden
kaynaklanmaktadır. Filistinliler “terörizm” peşindedirler ve barışa
karşıdırlar! Gülen, Akman’la söyleşisinde böyle
buyurmaktadır:
“Bir arkadaşımız İsrail’e gitmişti. Biraz Filistin’de de kaldı.
Bana çok enteresan bir şey anlattı. Orada doktora yapan çok akıllı bir arkadaş.
‘Beş altı ay kaldım İsrail’de. Bir barış organizasyonunun yönetim kuruluna
girmem için bana teklifte bulundular.’ dedi.
– Kim teklif etmiş?
‘İsrailliler tarafından teklif edildim.’ diyor. ‘Orada bir
Filistinli mani oldu buna. Gördüm ki o Filistinli bir silah tüccarı. Bu
kavganın devamını istiyor. Alış verişi var o işte. Belki başa yakın çok
insanlar da aynı şeyi düşünüyorlar.’ dedi. Dolayısıyla birileri bu türlü
hadiseleri hep canlı tutmak suretiyle bir yere varmak istiyor.”
Tüm bunlar, ABD-İsrail ekseninde kendisine bir gelecek biçtiğinin
kanıtlarını oluşturuyor. Çapı o düzeyde olmasa da, Papa'ya Hristiyan alemi için
yüklenen işlevin bir türevi de, ona yüklenmiş bulunuyor. Dolayısıyla bundan
sonra, o, ABD açısından İslam adına kendi politikalarını destekleyen
açıklamalara ihtiyaç duyuldukça, işareti alarak sahneye çıkacak, İslam adına
seyirci kalınması gereken yerlerde ise susacaktır.
Onun bundan sonraki
bütün "hayır duası", ABD ve İsrail içindir!.
Fatih POLAT
Özgürlük Dünyası
Aylık Sosyalist
Teori ve Politika Dergisi
Sayı:146 (10.07.2013)
